Dâm dương hoắc có tên khoa học là Epimedium macranthun Mooren et Decne. Berberidaceae (họ Hoàng Liên Gai). Người dân thường gọi với nhiều cái tên khác nhau như dương hoắc, cây cỏ dê, tiên linh tỳ
Theo GS. Đỗ Tất Lợi viết trong cuốn “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” rằng cái tên Dâm Dương Hoắc được người xưa đặt cho dược liệu này vì họ thường cho những con dê đực ăn để chúng tăng tính ham dâm dục và tăng tần suất làm tình với dê cái để tăng khả năng thụ thai được dê con.
Nơi trồng trọt và thu hái
Dâm dương hoắc có 3 loại khác nhau, phân biệt theo hình dạng lá bao gồm: Dâm hương hoắc lá to Epimedium macranthum Berberidaceae, Dâm dương hoắc lá hình mác Epimedium sagittatum Berberidaceae, Dâm dương hoắc lá hình tim Epimedium brevicornu Berberidaceae. Tất cả các loại Dâm Dương Hoắc này đều được sử dụng làm thuốc và có công dụng tương tự nhau.
Dâm dương hoắc thích nghi với khí hậu ôn đới, dược liệu này có rất nhiều ở một số tỉnh miền nam Trung Quốc như Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam và hiện nay đã được trồng tại các vùng núi cao khu vực Tây Bắc ở nước ta – đặc biệt là ở Sa Pa, tỉnh Hòa Bình, Việt Nam.
Mùa thu hái lý tưởng của Dâm dương hoắc là vào cuối hè, đầu thu khoảng tháng 5 – 6. Thu hái toàn bộ cây, cắt bỏ rễ (không phải thân rễ), manh về rửa sạch, phơi hoặc sấy khô là được, không cần chế biến gì đặc biệt.
Thành phần hóa học
Thành phần chủ yếu của dâm dương hoắc cho hoạt tính sinh học là flavonoid, bao gồm:
- 28 hợp chất là chiếm ưu thế thuộc nhóm prenylflavonoid (là chất được dùng phổ biến trong các loại thuốc từ thảo dược, có tính chất chống ung thư, chống oxy hóa và hormone thực vật)
- Epimedin C gồm icariin và các dẫn xuất như icariin như desoxymetylcaritin, …
- Lá có nhiều loại tinh dầu và flavonoid khác như alcol xerylic, hentriacontane, phytosterol, …
- Ngoài ra còn có một ít alkaloid như magnoflorrin.
Công dụng
Theo tài liệu cổ, Dâm dương hoắc có vị cay, tính ấm, quy vào kinh can và thận. Tác dụng của dâm dương hoắc là bổ can thận, mạnh gân cốt, trợ dương, ích tinh, khử phong trừ thấp. Dân gian thường dùng làm thuốc bổ can thận, mạnh gân cốt, chống liệt dương, lưng gối mỏi đau, chân tay uể oải (hạ huyết áp, tăng cường lưu thông máu, điều trị loãng xương, tăng quá trình tạo xương).
Dâm dương hoắc có thể sử dụng cho cả nam và nữ, đặc biệt tốt cho mãn kinh ở nam và nữ giới. Các nghiên cứu cho thấy rằng, dâm dương hoắc giúp điều hòa hormon sinh dục, nâng cao sức khỏe tình dục và tốt cho xương khớp.
Đây là vị thuốc quý, được xem là “Viagra thiên nhiên”, được dùng để làm thuốc bổ thận, giúp giao cấu, chữa liệt dương, trị vô sinh do tinh trùng yếu, ít tinh dịch, tăng cường sinh lý cho cả nam lẫn nữ với liều 4 – 12g dược liệu khô, tương đương với khoảng 30mg cao chiết đậm đặc trong các thực phẩm bổ sung hiện đại.
